Natura dała – człowiek przetworzył, czyli produkcja bawełny w XXI wieku
Ta niepozorna roślina jest jedną z najważniejszych, najczęściej uprawianych i najszerzej rozpowszechnionych roślin na świecie. Wg szacunków FAO (Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa) wartość światowej produkcji bawełny wynosi ok. 30 miliardów dolarów rocznie. Uprawia się ją w ponad 80 krajach, przeważnie w klimacie podzwrotnikowym. Szacuje się, że terytorium jej wzrostu zajmuje około 2,5% uprawnej powierzchni Ziemi, w tym ta gałąź przemysłu eksploatuje aż 6% ogólnoświatowego zużycia słodkiej wody. Taki wynik plasuję bawełnę na trzecim miejscu pod względem wielkości upraw na całej kuli ziemskiej, ustępując tym samym miejsca jedynie zbożom i soi.
Bawełna stanowi również ważny przedmiot handlu międzynarodowego. Jej eksportem i importem zajmuje się ponad 100 krajów - w tym Chiny, Indie, Stany Zjednoczone, Uzbekistan, Turcja, Pakistan, czy Brazylia. Bawełnę produkuje się również w Afryce Zachodniej (m. in. w: Burkina Faso, Mali, Czadzie) oraz Egipcie. Co ciekawe dzięki tej małej roślinie ponad 100 milionów rolników i ich rodzin, którzy bezpośrednio angażują się w produkcję, zarabia na swoje utrzymanie. Jeśli dodać do tej liczby pracowników zatrudnionych między innymi przy czyszczeniu, transporcie, przechowywaniu i przetwarzaniu bawełny, liczba osób dla których bawełna stanowi podstawowe źródło zarobku wzrasta trzykrotnie i wynosi ponad 300 milionów.
Kwiaty bawełnicy osadzone są na długich szypułkach. Aby zebrać plony należy pozwolić roślinie przekwitnąć, tak by powstała torebka owocowa wielkości orzecha włoskiego. Gdy dojrzeje, pęka, a z jej wnętrza wydostają się włókna, które przypominają pęczki waty. Po zakończeniu zbiorów włókna się sortuje, osusza i odziarnia. Po tym procesie zaledwie 30%-40% nadaje się do przędzenia ze względu na bardzo krótkie włókienka. Pozostałą część bawełny wykorzystuje się zazwyczaj do produkcji niektórych rodzajów włókien sztucznych.
Nie tylko materiał – gdzie jeszcze znajdziemy bawełnę?
Użytkownicy bawełny znają ją z tkanin używanych w branży odzieżowej, czy tekstylnej. Ubieramy się w nią, śpimy pod nią, a nawet jemy na niej. Jest wyjątkowo komfortowa, wydajna, a także wszechstronna. Można ją znaleźć w bandażach, gazach opatrunkowych, paszy dla zwierząt, artykułach gospodarstwa domowego, wojskowych mundurach, sieciach rybackich, czy kosmetykach.
Rodzaje bawełny
Uogólniając producenci wskazują pięć typów materiałów w których składzie znajduje się bawełna. Są to: kreton, satyna, woal, gabardyna oraz płótno a’ la len. Pierwszą wykorzystuje się między innymi do produkcji koszulek, pościeli czy sukienek. Drugą możemy znaleźć w dwóch wersjach, choć obie wykorzystywane są głównie do produkcji pościeli. Trzecia z odmian bawełny znajduje zastosowanie w produkcji ubrań oraz firanek. Czwarta stanowi główny materiał do wytwarzania spódnic, płaszczy czy marynarek. Ostatnia zaś w swojej strukturze jest bardzo podobna do lnu, stąd jej nazwa.
Zalety i wady bawełny
Bawełna doceniana jest za swoją wytrzymałość, miękkość, czy izolacyjność cieplną. Ta ostatnia chroni organizm przed wychłodzeniem i zachowuje ciepło dzięki zawartości powietrza we włóknach bawełnianych w stanie rozluźnionym. Idealna dla alergików, gdyż nie podrażnia skóry i nie uczula. Wykazuje właściwości higroskopijności, czyli dobrze wchłania wilgoć, a to podnosi komfort noszenia. Dodatkowo przy wchłanianiu wilgoci bawełna nie sprawia wrażenia mokrej. Nie jest jednak materiałem idealnym, ma również swoje wady. Posiada relatywnie niską odporność na zawilgocenie i może ulegać procesowi gnicia. Jej naturalne włókna ulegają szybszemu zużyciu, a materiały z gorszego gatunku bawełny odznaczają się niewielką sprężystością włókien, przez co szybciej się gniotą. Ale czy to przeszkadza jej użytkownikom? Jej zwolennikom na pewno nie.
Do przygotowania artykułu wykorzystano materiały dostępne na bawelna-tkaniny.pl
